le Seonaid Mhurchaidh, banntrach Ruairidh Mhochain

Làithean-sgoile

Bha dà thidsear againn, tè air an robh Màiri Sine Nic A’ Ghobhainn à Tolm, agus Magaidh Màiri NicLeòid. ’S ann à Ùig a bha am maighstir-sgoile, fear Mac ’Ill Leathainn. Bha tidsear againn às an Rubha – bha i pòsta aig Ailean Camshron. Cha bhruidhneadh iad Gàidhlig ruinn agus cha robh Beurla againne air a chaidh sinn dhan a sgoil ann. Bha na tidsearan glè mhath ach bha am belt ann airson a rud bu lugha ach chan fhaodadh tu innse aig an taigh! Bha tidsearan anns a bhaile sa ach ’s ann air falbh às a seo a bha iad ri teagaisg.

Bha busaichean anns a’ bhaile, fear aig Forty, bha bus aig Logan agus aig Aonghas Uilleim Nèill agus Cromarty. Cha b’ e busaichean a bha dhìth oirnn ach airgead airson a dhol a Steòrnabhagh. Bha dà bhùth air an t-Sràid Ur agus bha bùth aig Oifis a’ Phuist. Bha goireasan gu leòr againn. Chan eil ann an diugh ach Oifis a’ Phuist. Thòisich a Lipton agus an Co-op a’ tighinn. Bha taigh saillidh aca ann a seo le seanair Ailean Camshron, fear ris an càineadh iad Dòmhnall Ruaraidh. ’S ann aca a bha a bhùth agus a h-uile càil ann a linn mo sheanmhair.

Bha sinn a dol dhan a mhòine còmhla ri mo mhàthair dha cuideachadh as-dèidh an sgoil agus a’ buain feur dha na beathaichean a bha gus sracadh! Bha àirighean againn eadar seo agus Muirneag - Loch Iondagro, Loch Sgeireach agus Cnoc Shanndabhat. Bhiodh sinn fhìn ri dol a-mach a sin leis a’ chrodh. Bha sinn a’ dol a-mach às an seo leotha agus ri dol dhan iarraidh air an oidhche. Cha robh iad ri fuireach air an àirigh anns a latha againne ach tha cuimhn’ agam orra ri tighinn air ais leis a’ ghruth agus leis a’ bhàrr. Bhiodh iad ri dèanamh an t-ìm aig an taigh. Bha caoraich aig a h-uile duine agus crodh – aig a chuid mhòr aig an robh talamh. Bha eich aig feadhainn. ’S e talamh rèisg a tha againn a seo ach tha talamhaichean math ann cuideachd. Tha pìos machair aig a h-uile duine. Tha cuimhn’ agam a bhith dol chun a’ mhachair còmhla ri mo mhàthair, shìos far a bheil an cladh.

Bha sinn ri cuir a “lot” le spaid, buntàta agus sìol, eòrna agus coirc. Tha cuimhn’ agam air a bha sinn òg a bhith toirt a-steach a’ choirc. Bhiodh na diasan ri dol troimh chùl d’ amhach - bha e cho gathach. Bha muilinn ann an Griais agus bhithinn ri cluinntinn mo sheanair a bhith dol dhan a’ mhuilinn. Bhithinn a cluinntinn aig màthair Dhòmhnaill, Ciorstag Eòghainn – ’s e mi fhìn agus i fhèin clann an dà phiuthar. Bhithinn a cluinntinn aic’ gu robh uncle Aonghas aig a màthar, bràthar a seanmhair - ’s ann a seòladh a bhiodh e, chaidh e dhan a’ mhuilinn agus bha molannan mòr air agus air a chuir e sìos osan a’ bhriogais mas biodh min ann na càil, ’s ann a tuirt tè na muilne ris, “Cha do chrath thu do mholannan!” ’S ann a thuirt e rithe, “Na ’m biodh fhios agadsa de tha anns an t-acras cha leigeadh tu càil a dhìth!” Bha esan air soitheach, air falbh mìosan, tha mi creids’, gun bhiadh.